مکانیسم های دفاعی روانی، بخش همگانی و ضروری روان شناختی انسان هستند. این مکانیسم ها از ما محافظت کرده و به ما کمک می کنند تا جنبه های سخت تر تجربه های انسانی را مدیریت کنیم، اما اغلب بر سر راه رشد و رضایت ما از زندگی قرار می گیرند. طبق مطالعات مراکز مشاوره ازدواج وجود دفاع های سفت و سخت ممکن است مانع دستیابی ما به چیزهایی شود که واقعا در روابطمان نیاز داریم، یا شاید نتوانیم به یک زندگی غنی از هیجان یا نوعی از زندگی که عزت نفسمان را بهبود دهد، دست یابیم. 

مکانیسم دفاعی روان شناختی چیست؟

مغهوم دفاع های روانشناختی هم مانند مفهوم ذهن ناخودآگاه به ادراک ما از ماهیت بشر رنگی دیگر داده است. و برای اولین بار زیگمون فروید درباره ی آن ها نوشته است و به این اشاره دارد که همه ی مکانیسم های دفاعی دروغ هایی هستند که برای گریز از درد و رنج به خودمان می گوییم. مکانیسم های دفاعی همین جا، اکنو و در زمان حال عمل می کنند و بدون هیچ اندیشه های درباره عواقب آینده ی آن ها، و بدون تفکر فقط واکنش نشان می دهند. هدفشان غفط پس زدن درد و رنج در هیم لحظه است و هزینه ها و آثار بلند مدتش را در نظر نمی گیرند. اما گاهی اوقات بیدار می شویم و متوجه می شویم چیزهایی درونمان هست که مدت ها بی خبر از خودمان پرورش یافته است. اما اغلب اوقات همچنان مثل قبل، با مکانیسم های دفاعی پابرجا و نادیده گرفته شده پیش می رویم زیرا که انسان به سختی تغییر می کند.

سرکوب چیست؟

بر اساس مطالعات مشاوره خانواده سرکوب دامنه ی بسیار وسیعی را در بر می گیرد و تقریبا هر گونه احساس غیر قابل قبول یا دردناکی ممکن است از آگاهی فرد، سرکوب شود، خواه عصبانیت، گناه یا اندوه باشد . سرکوب اولین مکانیسم دفاعی بود که فروید معرفی کرد و او در اویل کارش هنگامی که هیپنوتیزم را کنار گذاشت ، دریافت که نیرویی روانی وجود دارد که مانع آگاهی شخص از تکانه ها یا افکار غیر قابل قبول می شود، نحوه ی کار کرد آن هم بیرون راندن آن تکانه ها از آگاهی است. 

فروید بیان می کند که ماهیت سرکوب دور کردن و دور نگه داشتن چیزی از آگاهی است. و آن چیز ممکن است یک احساس یا تمایل غیر قابل پذیرش باشد و یا واقعیتی است که نمی خواهید قبولش کنید. وقتی که چیزی را سرکوب می کنیم در حقیقت در تلاش هستیم تا از درد و رنج اجتناب کنیم. فروید در اوایل کلمه دفاع و سرکوب را به جای هم به کار می برد. گاهی هم از سرکوب به عنوان یک مکانیسم دفاعی متمایز یاد می کرد . اما به نظر می رسد این مکانیسم، اصلی و اساسی و زیر بنای همه ی مکانیسم های دیگر است، هر چیزی که به حیطه ی اخودآگاه وارد شود، باید از آگاهی رانده و سرکوب گردد.

سرکوب چیزی نیست که فقط یک بار اتفاق بیفتد و تمام شود بلکه فرایندی است که طی آن برای جلوگیری از بازگشت موضوع سرکوب شده به آگاهی، باید به طور مداوم انرژی روانی صرف شود. به عبارت دیگر ما تمایل داریم به طور مداوم، از استراتژی هایی استفاده کنیم که اجازه نمی دهند احساسات سرکوب شده دوباره به آگاهی برگردند. یکی از راه هایی که به کمکش می توانیم بفهمیم یک مکانیسم دفاعی فعال است یا نه این است که یاد بگیریم این تلاش ذهنی مداوم و اضافه برای حفظ موارد سرکوب شده چه نشانه هایی دارد .

اگر نتوانید بغهمید سرکوب چگونه عمل می کند ، رشد واقعی تقریبا غیر ممکن است زیرا بعید به نظر می رسد بتوانید با آن درد و نجی که می خواهید از دستش رها شوید، ارتباط برقرار کنید. حتی اگر بتوانید بر انواعی از رفتارهای ناسازگارانه یا الگوهای فکری غلبه کنید، باز هم ممکن است از یک استراتژی که به همان اندازه ناسازگارانه است برای حفظ موارد سرکوب شده استفاده کنید. فروید همیشه تاکید می کرد موضوعات موجود در ناخودآگاه فنا ناپذیر هستند یعنی فقط به این دلیل که به صورت خود آگاه از میزان عصبانیت خود نسبت به پدرتان با خبر نیستید، به این معنی نیست که خشم و عصبانیتتان به طور کلی از بی رفته است. بلکه خشم قطعا ادامه می یابد. تا به شیوه ای پنهان مثلا شوخی ها یا طعنه ها و کنایه ها حضور خودش را نشان دهد. 

خصومت های نا خودآگاه و پرخاشگری منفعل:

بسیاری از افرادی که خصومت را سرکوب و آن را پنهانی و غیر مستقیم ابراز می کنند، معمولا حضورش را تشخیص نمی دهند و این واکنش درونی به صورت پرخاشگری منفعل مشخص می شود. مانند رفتارهایی نظیر تعلل، طعنه، یکدندگی، ترش رویی، انجام ندادن عمدی کارها، که همه روزه می بینیم و متوجه می شویم. ما به جای ابراز مستقیم خشم یا رفتار پرخاشگرانه ممکن است در انجام کاری مهم تعلل کنیم و مدام غر بزنیم و در مقابل همکاری کردن لجاجت کنیم. و یا انجام آن کا را فراموش کنیم. و در انجام آن کار غفلت کنیم. هرچند ممکن است باورش برای دیگران سخت باشد اما بسیاری از این افراد کاملا از احساس خشم و خصومت شان بی خبرندو آگاهی خودشان را از خشم و خصومتشان سرکوب کرده اند و بعد به شیوه های جایگزین خشمشان را به صورت پنهان ابرازکرده اند .برای کسب اطلاعات بیشتر با کلینیک روانشناسی در ارتباط باشید.