ارتباطات و تعاملات اجتماعی برای همه ی ما انسان ها تجربه هایی را به ارمغان می آورد که ترجیح می دهیم آن ها را به فراموشی بسپاریم و یا گاهی لحظاتی را در زندگی ما خلق می کنند که ممکن است سرشار از اختلاف و ضرر می باشد و یا اگر بخواهیم بعد دیگری را مطرح کنیم می توانیم به گرمی و شیرینی و مهربانی اشاره کنیم . اما در این مطلب قصد داریم با پرخاشگری آشنا شویم . عصبانیت و پرخاشگری به عنوان هیجان نیرومندی می باشد و بر روی روابط اجتماعی و خود شخص تاثیر زیادی می گذارد که می توان به خشونت لگام گسیخته ، سوءرفتار کلامی و جسمی ، تلخ زبانی ، جلوی عصبانیت خود را نگرفتن و ... اشاره کرد .
با خشم و پرخاشگری آشنا شویم .
فرایند خشم و پرخاشگری پنج مولفه دارد که از هر کدام اطلاعات زیادی می توان به دست آورد . اولین مولفه احساسات پیش از خشم می باشد خجالت زدگی ، گناه ، نا امیدی ، آزردگی و اضطراب و حتی احساسات بدنی مانند فشار در شکم ، شانه و فک و صورت می تواند پیش در آمدی بر بیرون ریزی خشم باشد . افزایش دمای بدن ، سنگینی قلب ، سر درد و لرزش آغاز گر انفجار خشم می باشند . رفتار پرخاشگرانه قادر است تمام این احساسات ناخوشایند را به تعلیق در آورد . دومین مولفه افکار محرک است که شامل خاطرات و تصاویر دردناک که به واسطه ی حادثه ای سرکوب شده اند و دوباره به یادمان می آیند . تجدید خاطرات آسیب ها ، شکست و فقدان های گذشته ممکن است ناخوشایند بوده و تلاش برای اجتناب از آن ها شود . افکار محرک اغلب شمارا فردی قربانی نشان داده و درد و رنج را به گردن فرد دیگری می اندازد و برچسب هایی مانند احمق ، نالایق ، خود خواه به شما می چسباند . سومین مولفه برانگیختگی بدنی می باشد که ممکن است به تدریج یا به شکل موجی ناگهانی از بیرون ریزی باشد و مولفه ی بعدی انگیزه ای برای اقدام شکل می گیرد که این اقدام اغلب از افکار محرک و برانگیختگی بدنی شکل می گیرد و در نهایت رفتار پرخاشگرانه که آخرین و مخرب ترین بخش می باشد که با فریاد زدن ، مقصر دانستن دیگران ، پرخاش کردن ، کتک زدن ، شکستن اشیا و ... است حتی قطع کردن صحبت ، طعنه زدن ، غیبت کردن ، فاصله گرفتن جسمی و عاطفی از موارد دیگر باشد .
چرا پرخاشگری می کنیم ؟
برای این که بتوانیم به شکل موثری پرخاشگری خود را کنترل کنیم در ابتدا باید با چرایی و دلایل ایجاد پرخاشگری آشنا شویم که روانشناسان بر اساس تحقیقات انجام شده در زمینه ی کنترل پرخاشگری آن ها را گرد آوری کرده اند . پرخاشگری در انسان به عنوان مورد جدیدی نمی باشد و از گذشته های بسیار دور اعمال پرخاشگرانه در انسان قابل مشاهده است . فروید روانکاو مشهور معتقد است که ما میل خود مخربی به نام غریزه مرگ داریم و آن را در غالب پرخاشگری به دیگران معطوف می کنیم . مطالعات نشان می دهد که عوامل ژنتیکی ، تغییرات در برخی نواحی مغزی و به عبارتی تغییر در کارکرد مغز و همچنین انتقال دهنده های عصبی و هورمون ها با رفتار پرخاشگرانه رابطه دارند . الکل با تاثیر گذاری بر مغز ، قید و بند ها را سست می کند و با خشونت و پرخاشگری رابطه دارد . کسانی که الکل مصرف می کنند ، آسان تر از انسان های هشیار ، الفاظ رکیک به زبان می آورند .
عوامل روانی در ایجاد پرخاشگری چیست ؟
عوامل روانی زیادی در پرخاشگری انسان دخالت دارند که این عوامل عبارت اند از : پاسخ شخص به شرایط ، عوامل شناختی ، یادگیری و عوامل اجتماعی و فرهنگی . طبق نظر بهترین دکتر روانشناس مرکز مشاوره شرایط ناکام کننده و آزار دهنده از مواردی است که پرخاشگری را موجب می شود به عبارتی ناکامی یعنی مسدود شدن مسیر تحقق هدف . علاوه بر آن درد ، توهین و اتفاقات تلخ مثل طلاق ، شرایط آزار دهنده ، شامل محیط فیزیکی هم می شوند . برخی عوامل نظیر سر و صدا ، آب و هوا و ازدحام می توانند پرخاشگری را ایجاد کنند برای مثال با بالا رفتن دما در تابستان و یا مواجهات روزمره با دیگران و تجربه های آزار دهنده میزان پرخاشگری را بالا می برند . از عوامل شناختی موثر بر پرخاشگری می توان به تفسیر ما از موقعیت ها اشاره کرد . انتظارات ، انصاف ، نیت ها و مسئولیت پذیری از مواردی هستند که پرخاشگری را موجب می شوند .
راه های کنترل پرخاشگری چیست ؟
در زیر به معرفی مراحل کاهش عصبانیت و پرخاشگری اشاره می کنیم و به وسیله ی آن ها می توانید در مدیریت پرخاشگری خود موفق شوید . با طی کردن این مراحل می توانید آماده ی مواجهه با رویداد عصبانیت آفرین شوید . هر چه بیشتر روی این موضوع کار کنید عصبانیت زندگی شما کمتر خواهد شد . مدیریت پرخاشگری و عصبانیت کمک می کند به جای واکنش گری ، پاسخ گرا باشید . واکنش فوری و بدون فکر و به عبارتی رفتار به صورت خودکار هنگام ناراحتی موجب می شود به اطرافیان آسیب بزنید و آنان را آزار بدهید . به جای واکنش نشان دادن سعی کنید پاسخ بدهید ، صبر کنید و چند دقیقه فکر کنید و اوضاع را بسنجید و بعد انتخاب کنید . به این ترتیب احتمال این که با خانواده و اطرافیان رابطه محترمانه و اثر بخشی برقرار کنید بیشتر می شود . با استفاده از راه حل هایی که مشاور روانشناس ارائه می دهد افکار ، اهداف ، احساسات و اعمالتان را تغییر خواهید داد . بررسی کردن وضعیت عصبانیت آفرین ، بررسی فرایند های درونی خود، تجدید نظر کردن و ساختن هدف مثبت و در نهایت انتخاب رفتار جدید و عمل کردن به آن از مواردی هستند که با مشورت کردن و کمک گرفتن از روانشناس خوب برای کنترل پرخاشگری می توانید دانش و اطلاعات را به دست بیاورید .
پرخاشگری و عدم آگاهی از آن و فقدان مدیریت پرخاشگری می تواند روابط خانوادگی ، زندگی زناشویی و اجتماعی را تحت تاثیر قرار دهد از این رو برای این که بتوانید بر این رفتار خود کنترل داشته باشید باید ترفند های موثر برای مدیریت آن را از سوی فرد متخصص مشاور در کلینیک روانشناسی کمک بخواهید . دکتر روانشناس در مرکز روانشناسی راه و روش موثر را در جهت کنترل خشم و عصبانیت و پرخاشگری آموزش می دهد و با توجه و آگاهی به خود به مرور زمان می توانید در جهت بهبود سلامت روانی خود گام بردارید .
