هر نوع تغییر و یا موقعیتی که موجب واکنش احساس عاطفی در فرد شود، استرس یا فشار روحی گفته می‌شود و اگر میزان آن بیش از حد توان و کنترل و تطابق فرد باشد آن گاه تنش گفته می‌شود. بنابراین، استرس جز ثابت زندگی روزمره است که می‌تواند خوب و مثبت مانند رابطه جدید، موفقیت، ازدواج، بازی و .. باشد و یا بد و منفی مانند کار شدید و طاقت فرسا، بیماری، شکست و .. باشد . طبق نظر متخصص روانشناس استرس مثبت در ما هیجان و انگیزه به وجود می‌اورد و زندگی را از حالت کسالت آور و یکنواختی خارج می‌کند. ولی حتی استرس مثبت اگر بیش از حد توان فرد باشد اثرات مخربی خواهد داشت. بر اساس نگرش، باور ها و طرز تفکر فرد افراد واکنش یکسانی به استرس نشان می‌دهند. و می‌تواند به شکل عصبانیت، ترس، اضطراب، خجالت، حسادت، شرم، خوشحالی و ... باشد.
ترس چیست؟
در مواجهه شدن با یک خطر یا تهدید واقعی مشخص به وجود می‌اید و به شکل فرار کردن، خشک زدن و بی حرکت ماندن خود را نشان می‌دهد.
اضطراب چیست؟
اضطراب یک احساس نگرانی نا خوشایند و مبهم است که فرد در برابر یک تهدید نا شناخته احتمالی یا غیر قابل پیش بینی حس می‌کند. اضطراب ناشی از امتحان، سخنرانی، رانندگی سریع و .... شایع است. و در زندگی همه ی وجود دارد . بر اساس گفته‌ی مشاور خانواده ایرانی در بیشتر موارد ما از ریشه و علت اضطرابمان آگاه هستیم، و یا ریشه در اضطراب وجود صدمات ثبلی و شرطی شدن فرد است و فرد از آن خبر ندارد و در ضمیر نا خود آگاهش است و یا به دلیل ارزیابی غیر واقعی و غیر منطقی از شدت خطر احتمالی است و همچنین احساس ناتوانی در کنترل شرایط و سوابق قبلی منفی و تعمیم دادن کلی است . زمانی که اضطراب شدید و غیر منطقی و نا متناسب با عامل تهدید باشد، غیر طبیعی خواهد بود و به عنوان اختلال اضطراب تعیین می‌شود. و شامل فوبیا، حملات وحشتزدگی، وسواس، استرس پس از سانحه و .. می‌باشد. قبل از این که اضطراب به مرحله خارج از کنترل برسد اکثر افراد یاد می‌گیرند تا با مکانیسم‌های دفاعی با اضطراب خود به طور موقت مقابله کند. این مکانیسم‌های دفاعی عبارت اند از :
جبران یا جا به جایی:
این حالت معمولا نقش مثبت برای فرد دارد. برای مثال فردی که به دنبال کاری بوده ولی شرایط لازم را ندارد از طریق ایجاد مهارت در زمینه خاص سعی در جبران آن می‌کند. اما گاهی نیز نقش مخرب دارد. برای مثال کودک از ترس تنبیه به دروغ گفتن می‌پردازد.
والایش:
این حالت نیز مانند مورد بالا نقشی سازنده دارد با این تفاوت که عامل اضطراب، مشکلات و عدم فعالیت و رضایت جنسی مناسب و یا کامل است.
توجیه سازی:
در این حالت فرد برای نادیده گرفتن عامل به وجود آورنده اضطراب دلیل تراشی می‌کند. برای مثال فردی که دچار افزایش چربی خون است با این حرف که با یک بار اتفاقی نمی‌افتد غذاهای چربی می‌خورد.
سرکوب:
شایع ترین شکل مکانیسم دفاعی بوده و در آن فرد دچار نوعی فراموشی نا خودآگاه می‌شود. اکثر حوادث دوران کودکی شامل چنین مکانیسم دفاعی می‌شود.
فرافکنی:
در این حالت فرد افکار، آرزوها، تمایلات و یا باورهای اضطراب آور غیر قابل پذیرش خود را به دیگران نسبت می‌دهد. برای مثال فردی که خودش مضطرب و نگران است ممکن است تصور نماید افراد پیرامونش نیز اضطراب و نگرانی دارند.
همانند سازی یا تقلید:
در این حالت فرد تلاش می‌کند تا از الگوی افرادی که اهمیت زیادی برایش دارد، پیروی کند و این حالت جز روند طبیعی بزرگ شدن و رشد است ولی اگر از حد خودش فراتر رود تبدیل به مکانیسم دفاعی می‌شود.
پسرفت یا واپس گرایی:
در این حالت فرد به الگوی رفتاری دوران کودکی پناه می‌برد. برای مثال فرد زمانی که با مشکلی مواجه می‌شود به جای حل کردن آن به گریه کردن پناه می‌برد.
منفی گرایی:
فرد تفکر یا رفتاری کاملا مخالف میل و انگیزه خود دارد.
انکار:
فرد برای اجتناب از یک واقعیت مضطرب کننده قادر به شناخت و درک واقعیت نیست. برای مثال فرد از ترس این که فرزندش معتاد است یا نه قادر به درک و شناسایی علایم آن نیست و کاری هم برای آن انجام نمی‌دهد.
خیال پردازی:
بر اساس گفته‌ی دکتر سکس تراپی در این حالت فرد به جای دیدن واقعیت‌ها و مواجهه درست با استرس اقدام به خیال پردازی و دیدن آن چه که دوست دارد می‌کند. برای مثال خانمی به خاستگارش که خوشش آمده است به جای توجه و ارزیابی تمام ویژگی هایش فقط به نقاط مثبتش تمرکز می‌کند تا مبادا نکات منفی که با تمایلش در تضاد هستند، آشکار شود.
این مکانیسم‌های دفاعی فقط باعث کنترل اضطراب به طور موقت خواهند شد و تاثیری در درمان و رفع عامل به وجود آورنده‌ی اضطراب ندارند و در طولانی مدت موجب تشدید اضطراب و صدمات بیشتر می‌شوند. به همین دلیل در صورتی که از اضطراب خود رنج می‌برید از روانشناسان بهترین مراکز روانشناسی نظیر انتخاب نو درمان‌های لازم را دریافت نمایید.
دیدگاه خود را بنویسید