تا حالا با آدم‌هایی روبه‌رو شدید که پر از اعتماد به نفس به نظر می ایند ولی یک چیزی ته دل آدم می‌گوید که این حالت، واقعی نیست؟ ‌جوری که انگار یه چیزی مصنوعی است ، مثل یک نمایش ان ها همیشه وسط مجلس هستند با صدای بلند حرف می‌زنند خودشان را در مرکز توجه نگه می‌دارند و حتی ممکن است از بالا به بقیه نگاه کنند ، اما پشت این ظاهر ، گاهی یه ترس عمیق از دیده نشدن یا نادیده گرفته شدن پنهان است. اینجاست که مفهوم «اعتماد به نفس کاذب» وارد بازی می‌شود. این نوع اعتماد به نفس، توخالیست یعنی از بیرون قوی و محکم به‌نظر می‌رسد ولی از درون آسیب‌پذیر و شکننده‌ست. هدف این مقاله این است که دقیق بررسی کنیم فرق بین اعتماد به نفس واقعی و اعتماد به نفس کاذب چیست، چطور می‌توانیم تشخیص‌شون بدهیمو چگونه می‌توانیم از یه حالت مصنوعی و نمایش‌گونه به سمت خودباوری واقعی حرکت کنیم.

اعتماد به نفس واقعی یعنی چه؟

 

اعتماد به نفس واقعی یعنی این‌که تو، خودت را با تمام ضعف‌ها و قوت‌هایت بپذیری. از منظر مرکز مشاوره خانواده یعنی بدانید که کامل نیستید ولی همان گونه که هستید هم ارزشمندید. کسی که اعتماد به نفس واقعی دارد  دنبال تأیید مداوم دیگران نیست. چون خودش خودش رو قبول دارد. این افراد، با خودشون در صلح‌ هستند وقتی اشتباهی می‌کنند، سعی نمی‌کنند پنهانش کنند یا تقصیر را بر گردن بقیه بندازند بلکه می‌پذیرند و تحلیلش می‌کنند و از ان یاد می‌گیرند این افراد برای پیشرفت تلاش می‌کنند، ولی این تلاش نه از سر ترس از شکست، بلکه از سر اشتیاق به رشد شخصیست. مهم‌تر از همه، اعتماد به نفس واقعی وابسته به شرایط بیرونی نیست. چه تشویق شوید یا نه ، حالتان خوب است. چه تحسین شوید ، چه بی‌توجهی ببینید، عزت نفس‌تان پا برجاست.


اعتماد به نفس کاذب چیست؟

 

اعتماد به نفس کاذب از بیرون ممکن است خیلی جذاب به نظر برسد  کسی که این حالت را دارد ممکن است خیلی با اعتماد به نفس صحبت کند، خودش رو قوی نشون بدهد، حتی طوری رفتار کند که انگار همه چیز را بهتر از بقیه می‌دانذ اما اگه دقیق‌تر نگاه کنیم، می‌فهمیم که این افراد به‌شدت به تحسین و تایید دیگران وابسته‌اند. ان‌ها وقتی احساس خوبی دارند که بقیه به ان ها  توجه کنند، دوستشان داشته باشند، یا تاییدشان کنند. در واقع، ان‌ها یک تصویر ذهنی از “قوی بودن” برای خودشان ساختند و به‌زور سعی می‌کنند با ان تصویر زندگی کنند. ولی چون این تصویر واقعی نیست، حفظش کلی انرژی می‌برد با اولین نقد، اولین شکست، یا حتی کوچک‌ترین نادیده گرفته شدن، ممکن است نابود شوند . چون ان چیزی که از خودشان ساختند، محکم نیست و ریشه ندارد.


نشانه های آدم‌هایی با اعتماد به نفس کاذب

 

یکی از بارزترین نشانه های اعتماد به نفس کاذب این است که طرف همیشه سعی می‌کند خودش را بهتر از بقیه نشان دهد. ممکن است مدام از موفقیت‌هایش حرف بزند، حتی اغراق کند . این افراد خیلی به ظاهرشان توجه دارند، چه ظاهری که مردم می‌بینند، چه تصویری که در ذهن بقیه از ان ها شکل می‌گیرد. مثلاً ممکن است در جمع‌ها بلند صحبت کنند همیشه نظر بدهند، حتی در مورد چیزهایی که بلد نیستند. دلیلش هم این است که نمی‌خواهند ضعیف به نظر برسند این افراد خیلی سخت اشتباهاتشان رو می‌پذیرند، چون فکر می‌کنند قبول اشتباه، نشانه‌ی ضعف و بی‌کفایتیست. اما در واقع، پشت این رفتار یک ترس خیلی عمیق از قضاوت و طرد شدن خوابیده است. این‌ها آدم‌هایی هستند که خودشان هم نمی‌دانند چرا همیشه باید بهترین باشند یا چرا شکست برایشان فاجعه‌ست.


مقایسه اعتماد به نفس واقعی و اعتماد به نفس کاذب

 

از منظر مطالعات مرکز روانشناسی تفاوت بین این دو، مثل فرق بین یک درخت واقعی با ریشه‌های محکم و یک درخت مصنوعی قشنگ ولی پلاستیکی‌ست. اعتماد به نفس واقعی، ریشه‌دارد، از درون جوانه زده و در خاک تجربه و خودشناسی رشد کرده است اما اعتماد به نفس کاذب فقط یک ظاهر جذاب است که اگه به ان دست بزنید، می‌فهمید سبک و خالیست. کسی که اعتماد واقعی دارد، از انتقاد نمی‌ترسد، چون ان را فرصتی برای رشد می‌داند. ولی کسی که اعتماد کاذب دارد، حتی از یه نقد کوچیک هم به‌هم می‌ریزد. اعتماد به نفس واقعی، باعث همدلی و احترام متقابل می‌شود، ولی اعتماد کاذب معمولاً باعث ایجاد رقابت‌های ناسالم، تحقیر بقیه و قطع ارتباط‌های واقعی با آدم‌ها می‌شود.

چرا بعضی‌ها اعتماد به نفس کاذب دارند؟

 

خیلی وقت‌ها، ریشه‌ی اعتماد به نفس کاذب، در کودکی و تجربه‌های گذشته‌ست. مثلاً ممکن ایت فردی در خانواده یا مدرسه همیشه یاد گرفته باشد که فقط وقتی خوب و کامل به نظر می‌رسد ، مورد قبول واقع می‌شود. یا هر وقت شکست خورده، سرزنش شده است. این تجربیات باعث می‌شوند فرد یاد بگیرد یک نقاب از “بی‌نقص بودن” بسازد و همیشه ان رو به بقیه نشان بدهد، حتی اگه خودش از درون حالش خوب نباشد. عامل دیگر هم فضای جامعه‌ست. شبکه‌های اجتماعی باعث شدند همه بخواهند بهترین نسخه‌ی خودشان را نشان بدهند. کمتر کسی درباره‌ی ترس‌ها و ضعف‌هایش حرف می‌زنند و این فضا باعث می‌شود خیلی‌ها برای تطبیق با این الگوی ظاهری، به سمت اعتماد به نفس مصنوعی سوق پیدا کنند.


اعتماد به نفس کاذب چه آسیب‌هایی دارد؟

 

مطالعات مرکز مشاوره خانواده تاکید دارد اعتماد به نفس کاذب مثل یه باری است که دائم باید با خودتان حملش کنید. باید مدام نقش بازی کنید و باید همیشه قوی به نظر بیایید، حتی وقتی از درون خسته‌اید. این باعث می‌شود به مرور زمان دچار فرسودگی روانی شوید. از طرفی، این حالت باعث می‌شود روابطتان با بقیه هم سطحی باقی بماند، چون هیچ‌کس نسخه‌ی واقعی شما رو نمی‌شناسد. در بلندمدت، اعتماد به نفس کاذب جلوی رشد واقعیت را هم می‌گیرد. چون کسی که فکر می‌کند همه‌چیز رو بلد است، و دیگر گوش نمی‌دهد، یاد نمی‌گیرد و خودش را به چالش نمی‌کشد. در نتیجه، از درون رشد نمی‌کند و در یک پوسته‌ی زیبا ولی تکراری گرفتار می شود.


چطور از اعتماد به نفس کاذب عبور کنیم؟

 

اولین قدم، خودآگاهیست. باید بتوانیدبا خودتان روراست باشید و بپرسید: “من واقعاً کی‌ام؟ دارم واقعیت رو زندگی می‌کنم یا فقط دارم نقش بازی می‌کنم؟” قدم بعدی پذیرش خود ایت. باید بتوانید بدون شرط، خودتان رو دوست داشته باشید؛ با همه‌ی ایرادها، شکست‌ها و حتی ترس‌ها .لازم نیست همیشه قوی به نظر برسید، گاهی ضعیف بودن هم بخشی از انسان بودن است. و همچنین باید بتوانید اشتباهاتتان رو بپذیرید و از ان ها یاد بگیرید. و در نهایت، ارتباطتان با دیگران رو واقعی‌تر کنید. اجازه بدهید دیگران نسخه‌ی واقعی تان رو ببینند، نه ان نقابی که فکر می‌کنید دوست‌داشتنی‌تر است.


جمع‌بندی: نقاب‌ها رو بردار، خودت باش

 

از منظر مشاور روانشناس اعتماد به نفس واقعی یعنی آرامش، یعنی امنیت درونی، یعنی این‌که حتی اگه دنیا هم تاییدت نکند، تو هنوز خودت رو دوست داشته باشی. اعتماد به نفس کاذب مثل یه لباس شیک ولی تنگه که فقط خسته‌تان می‌کند. شما شایسته‌ی ان حالت واقعی و ارامی هستید که از شناخت و پذیرش خودتان به‌دست می اید. پس به‌جای ساختن یه تصویر مصنوعی، روی ساختن خود واقعی‌تان تمرکز کنید. چون در این صورت است که رشد واقعی اتفاق می‌افتد.