عوامل رفتاری هستند که در درون هر خانواده ای ممکن است شاهد آن باشیم و افراد حتی خودشان به آن ها آگاهی نداشته باشند و این عومل به مرور زمان مشکلات بسیاری را به وجود می آورد و روابط خانوادگی را سست و متزلزل خواهد کرد . آزار های عاطفی از آن دسته مواردی هستند که در برخی از خانواده ها که با مشکلات جدی رو به رو شده اند ، نقش داشته است . شایع ترین الگو های رفتاری که در بین زوجین وجود دارد را در این مطلب معرفی می کنیم .

سعی بر تسلط داشتن بر یکدیگر :

طبق نظر دکتر روانشناس مرکز روانشناسی خانواده ، تسلط به معنای تلاش برای کنترل کردن اعمال و کارهای شخص دیگر می باشد و تلاش می کند فرد دیگری را زیر سلطه خود در آورد و همواره دوست دارد که حرف خودش را به دیگران اعمال کند و برای این که در این کار موفق شود به بسیاری از رفتار های دیگر متوسل می شود . بر اساس مطالعات زوج درمانی تسلط در زندگی زناشویی یعنی دستور دادن به همسر خود ، زیر نظر گرفتن فعالیت های او ، محدود کردن مالی و یا تلفن و فعالیت های اجتماعی ، جدا کردن شریک زندگی خود از خانواده یا دوستانش و از بین بردن فرصتهایی نظیر درس خواندن ، شغل و ... ، احساس حسادت و مالکیت و همچنین در مواردی پرت کردن اشیا و تهدید به صدمه زدن و حتی بد رفتاری با فرزندان را می توان دید .

تهاجم های کلامی :

سرزنش ، تحقیر ، انتقاد ، خوار کردن ، فحش دادن ، فریاد ، تهدید ، سر افکنده کردن ، کنایه های نا مناسب ، ابراز تنفر از جزء تهاجم های کلامی می باشد . تهاجم های کلامی عزت نفس را به میزان زیادی کاهش می دهد و به ذهن و روان فرد آسیب بسیاری وارد می کند و بهبود بخشیدن این آسیب ها بسیار دشوار است . ابراز خشم ، مخالفت ، اهمیت ندادن ، تهمت ، قضاوت و .... نیز از تهاجم های کلامی به حساب می آیند و آسیب های بسیاری را به شخص وارد می کنند . فریاد زدن خود منبعی برای بروز تنش در فرد می باشد زیرا که ممکن است به تهاجم های جسمی تبدیل شود .

انتقاد و سرزنش بیش از حد :

این رفتار را می توان در زیر مجموعه تهاجم های کلامی در نظر گرفت اما از آن جایی که به تنهایی می تواند رابطه را با مشکل مواجه کند به صورت جداگانه آن را تعریف می کنیم . وقتی کسی از شما یک ریز انتقاد می کند و به دنبال اشتباهی می گردد و احساس رضایت نمی کند و برای هر مسئله کوچکی و یا هر اشتباهی سرزنش های شدیدی می کند با گذشت زمان ، این آزار احساسی اعتماد به نفس و احساس ارزش به خود را در شما از بین می برد و هر احساس خوبی که ممکن است نسبت به خودتان داشته باشید را زیر سوال می برد . انتقاد و سرزنش می تواند خود را در قالب جوک و شوخی نیز نشان دهد .

انتظارات غیر واقع بینانه :

داشتن انتظارات غیر واقع بینانه و غیر منطقی از شریک زندگی ، بار توقعات نا معقول را بر دوش دیگری می نهد .طبق نظر مشاور سکس  ، خواستار توجه مطلق او بودن ، همواره متقاضی رابطه جنسی بودن و یا توقع هایی نظیر این که تمام اوقات را با او بگذراند از نمونه های این آزار عاطفی می باشد . در چنین مواردی فرد همیشه احساس نارضایتی می کند و ممکن است به خاطر آن شریک زندگی خود را مورد انتقاد و سرزنش قرار دهد زیرا که طبق نظر خودش نیاز هایش ارضا نمی شود .

واکنش های غیر منتظره :

نوسانات خلقی شدید ، بیرون ریزی های هیجانی شدید و ناگهانی بدون دلیل آشکار و واکنش های ناپایدار مانند نشان دادن واکنش های بسیار متفاوت به یک رفتار در زمان های مختلف ، یک روز چیزی گفتن و روز دیگر حرف دیگری زدن ، تغییر دادن عقیده به دفعات بسیار از این دسته هستند .  علت آزار به حساب آمدن این نوع رفتار به این دلیل است که چنین فردی همیشه عصبی می باشد و فرد مقابل نمی داند که با چه چیزی رو به رو خواهد شد و زندگی با چنین فردی بسیار اضطراب آور و همراه با ترس و دلهره و پریشانی خواهد بود . براساس آمار کسانی که به مراکز مشاوره طلاق مراجعه کرده اند ، به این نتیجه ریده اند که  چنین رفتار هایی را بیشتر می توان در افرادی مشاهده کرد که از الکل و یا مواد مخدر استفاده می کنند و همچنین می تواند نشانگر یک اختلال روانی مانند اختلال دو قطبی ، اختلال شخصیت باشد که باعث تغییرات زیاد در خلق و خو ، بروز بیرون ریزی های هیجانی مانند عصبانیت ناگهانی ، یا حمله های اضطرابی و واکنش های غیر منتظره می باشد . 

ایجاد بحران :

این نوع آزار عاطفی نیز باعث احساس آشفتگی و بی ثباتی می شود و ویژگی به خصوص آن آشوب و ناسازگاری می باشد  . اگر چنین به نظر بیاید که فرد به صورت عمدی و آگاهانه بحث و جدل ایجاد می کند و دائما به دنبال دعوا کردن با دیگران است ممکن است به ماجرا درست کردن معتاد شده باشند . ایجاد بحران ها برای برخی افراد هیجان می آورد به خصوص افرادی که ساکت ماندن برایشان دشوار است و یا کسانی که از درون احساس تهی بودن می کنند و می خواهند به این صورت فعالیت داشته باشند و یا فرادی که در خانواده های پر آشوب بزرگ شده اند . 

روانشناسان در کلینیک روانشناسی  این آزار های عاطفی را شناسایی می کنند و علت های آن را نیز مشخص می کنند و به فرد در جهت بهبود  روان خود کمک می کنند و همچنین در جهت اصلاح کردن رابطه زوجین و داشتن رابطه سالم و امن تلاش می کنند .