تولد نوزاد جدید در خانواده یکی از عوامل استرس زا برای کودکان است . به نظر می رسد بسیاری از تغییرات رفتاری که والدین پیرو نوزاد جدید درباره ی سایر فرزندان خود گزارش می کنند ، عکس العمل هایی است که فرزندان در پاسخ به این استرس نشان می دهند . کودک ممکن است که احساس خشم و ازردگی نشان دهد و این حس را داشته باشد که جایگاه خود را از دست داده است زیرا که توجه ، مراقبت و محبتی که برای او بوده با دیگری نیز تقسیم می شود . چنین مواردی باعث می شود که پیچیدگی هایی به وجود بیاید از طرفی ممکن است در مراقبت از او به کمک والدین بشتابد و احساس بزرگی و استقلال داشته باشد و پختگی بیشتری از خود نشان دهد .
مطالعات مرکز مشاوره خانواده ایرانی نشان می دهد که واکنش های اولیه به تولد فرزند جدید و ویژگی های ارتباطی بین خواهر و برادر در سال های کودکی ایجاد می شود و جنبه های مثبت و منفی زیادی را به همراه دارد . اگر که فقط در مورد حسادت و رقابت بچه ها صحبت کنیم بیشتر جنبه های دیگر نادیده گرفته می شود . زیرا که جدا از رقابت بین خواهر ها و برادر ها ، پایداری عاطفی عمیقی بین آن ها ایجاد می کند . زیرا که این کودکان با هم بازی می کنند ، درگیر می شوند و از یکدیگر می آموزند . تحقیقات نشان داده که کودکان پیش دبستانی زمانی که نوزاد جدید به دنیا آمده رفتارهایی مانند شب ادراری ، تمایل به مکیدن شست ، مشکلات تغذیه ، گریه کردن و اضطراب جدایی را تجربه کرده اند . کودکان در این وضعیت در معرض پرخاشگری ، عصبانیت و سر پیچی هستند ولی در عین حال مشاهده شده است که کودکان پختگی و استقلال بیشتری کسب می کنند . کودک ممکن است پرخاشگری و نا فرمانی نشان دهد ولی در عین حال مهارت های خود یاری و مهارت های اجتماعی و بلوغ بیشتری را از خود نشان می دهد .
تحول ارتباط خواهر ها و برادر ها :
زمانی که کودک بر استرس حضور فرزند جدید فائق آید ، شروع به تطابق دادن خود با شرایط جدید که در خانواده ایجاد شده است ، می نماید . در طول ماه اول بسیاری از واکنش هایی که در بالا اشاره کردیم کاهش پیدا می کند . شدت این واکنش ها پیش بینی کننده ی انطباق نیست و ممکن است که کودک واکنش های بسیار شدیدی نشان دهد ولی خیلی زود با خواهر و یا برادر تازه متولد شده انطباق پیدا کند .
تحقیقات مراکز روانشناسی تخصصی نشان می دهد که اهمیت مسئولیت دادن به کودک درباره ی نوزاد جدید موثر است . زیرا که زمانی که کودک خود را در مراقبت از کودک شریک والدین بداند احساس بهتری نسبت به او خواهد داشت و کمتر با والدین درگیر می شود . والدین می توانند در آماده کردن شیر یا عوض کردن و شستن نوزاد از کودک کمک بگیرند . زمانی که کودک در نگهداری از نوزاد همکاری کند موجب کاهش خشم ، حسادت و افزایش محبت کودک می شود . و علاوه بر آن حس مسئولیت پذیری و جامعه پذیری کودک بیشتر می شود . پدر و مادر نقش بسیار مهمی را در چگونگی تبدیل کردن احساسات منفی کودک به احساسات مثبتو بهبود ارتباطات در خانواده دارند .
طبق نظر روانشناس ازدواج در ایران زمانی که کودکان خشم و آزردگی خود به نوزاد را نشان می دهند از تخیلات خود استفاده می کنند اما اگر کودک احساس کند که عشق منحصر به فرد والدینش و توجه آن ها را از دست داده است با رفتار های پرخاشگرانه و نابالغ نشان خواهد داد . در بیشتر موارد این رفتار ها به صورت گذرا هستند و به موازات بزرگ شدن نوزاد رفتار های کودک نیز تغییر می کند و رابطه ی خواهر ها و برادر ها تغییر می کند . زمانی که کودک شروع به حرکت و با وسایل دور و برش تماس پیدا می کند ، رابطه ی خواهر و برادر ها بسیار پیچیده تر می شود و نوزاد تهدیدی قوی برای کودک محسوب می شود . همزمان با تحول نوزاد و کسب استقلال بیشتر ، رقابت برای جلب توجه بزرگسالان نیز بیشتر می شود . دعوا بر سر اسباب بازی ، تملک وسایل ، و شروع تضاد بین آن ها است . در طول سال اول تولد نوزاد جدید ، درگیری کودک بیشتر با والدین است اما با بزرگ تر شدن نوزاد ، این درگیری به نزاع با فرزند کوچک تر و شکایت های مکرر به والدین تبدیل می شود . در چنین موقعیتی کودک بزرگ تر می تواند بر توانایی زبانی و شناختی خود تکیه کرده و کودک کوچک تر را محکوم کند . زمانی که والدین جانبداری کنند و آم ها را قضاوت نمایند این روابط پیچیده تر می شود و حتی اگر به آن دقت نشود موجب ایجاد روابط نا سالم بین کودکان می شود که حتی تا سال های نوجوانی ادامه پیدا می کند .
برای این که بتوانید ارتباط مناسبی را بین فرزندان خود ایجاد نمایید و یا این که فرزندانتان ارتباط مناسبی با شما داشته باشند باید به این موضوع بسیار دقت نمایید و اطلاعات خود را در زمینه مهارت های تربیت فرزندان و ارتباطتان با آن ها به میزان لازم افزایش دهید . برای کسب اطلاعات بیشتر می توانید از لیست روانشناسان خوب کشور متخصص مربوطه را انتخاب و راهنمایی های لازم را دریافت نمایید .
دیدگاه خود را بنویسید