طبق مطالعات انجام شده در مرکز مشاوره خیانت علت های مختلفی دارد که می توان به کنجکاوی جنسی ، تحمیلی بودن ازدواج، داشتن انتظارات غیر واقع بینانه، احساس تنهایی و خلا عاطفی، احساس اعتبار، ارزش و اعتماد به نفس، نارضایتی جنسی، باورهای نادرست و نا کارآمد در رابطه ، سابقه بی وفایی در والدین و ... اشاره کرد. اما در این میان نظریه های مختلفی برای علل خیانت در روانشناسی مطرح شده است که در ادامه به ذکر آن ها و توضیح مختصر هر کدام جهت آشنایی شما با آن ها می پردازیم. 

نظریه کنترل گلاسر:

بر اساس این نظریه از دلایل خیانت، سرد شدن و از بین رفتن عشق رمانتیک و صمیمیت اولیه  ملال آور شدن زندگی عامل مهم در بروز خیانت است. در این شرایط به دست آوردن مجدد صمیمیت عاطفی و جنسی انگیزه اصلی برای خیانت کردن است و در واقع به جای این که این صمیمیت را با همسرش دوباره بسازد به سمت راه حل دیگر یعنی خیانت کردن می رود و آن را چاره می داند. طبق مطالعات مشاوره ازدواج زمانی که رابطه عاطفی و جنسی با همسر سرد شد، و رابطه عاطفی آن ها با مشکل مواجه شد، کنترل گری همسر بیشتر می شود و بر اساس این نظریه مشکل اساسی افراد خیانتکار و خیانت دیده ، کنترل گری است. کنترل گری یکی از رفتارهای اشباه زوجین است که سبب بروز شرایط بدی در رابطه می شود و ارضای نیاز های عاطفی، جنسی و بین فردی را خدشه دار می کند. زمانی که زوجین در رابطه شان به مشکل برمی خورند، به جای استفاده از مهارت های صحیح و تلش برای نجات رابطه شان گرفتار چرخه های اشتباه عیب جویی، سرزنش، شکوه، تهدید، توقع افراطی و .... می شوند. ولی از آنجایی که در روابط زناشویی چنین مواردی وجود ندارد، افراد به سمت نفر سوم جذب می شوند و متاسفانه خیانت صورت می گیرد.

نظریه تکامل:

از دیگر نظریه های روانشناسی در مورد خیانت می توان به نظریه تکامل اشاره کنیم. از دیدگاه تکاملی ، اهمیت برخی از امور مانند نحوه انتخاب جفت جنسی، به این علت است که با ادامه حیات و تولید مثل موفقیت آمیز پیوند دارد و به این ترتیب، یک جفت جذاب دارای ویژگی هایی است که به لحاظ کمک به تامین بقای خود، و نیز کمک به تولید مثل و تامین بقای فرزندان ، اطمینان ایجاد کند. برای مثال ویژگی قدرتمندی در مرد و جوانی در زن، یا منبع اقتصادی  مناسب در مرد و زیبایی و جذابیت در زن. و در واقع بر اساس این دیدگاه جفت جذاب جفتی است که احتمال بقا را افزایش می دهد و زن ها بر اساس این نظریه به خیانت عاطفی همسر و مردان به خیانت جنسی زنان حساسیت زیادی دارند.

نظریه وابستگی متقابل:

از نظریه های دیگر در مورد خیانت و روانشناسی آن می توان به نظریه وابستگی متقابل اشاره کرد. بر اساس این نظریه این که فرد در مواجه شدن با موقعیت، خیانت را انتخاب کنند و یا این که حفظ زندگی خود را در اولویت قرار دهند ، دو مورد مشخص می کند که مورد اول مربوط می شود به این که مقایسه زندگی زناشویی فعلی با انتظارات و تصورات قبلی فرد از ازدواج و مورد دوم مقایسه کردن رابطه زناشویی با رابطه با فرد دیگر و برداشت فرد از این مقایسه و بر اساس این است که فرد خیانت را راه چاره می داند و یا این که برای استحکام بیشتر زندگی مشترکش تلاش می کند.

نظریه کمبود یا نقص:

از نظریه های دیگر خیانت می توان به نظریه کمبود یا نقص اشاره کرد. بر اساس این دیدگاه، خیانت زمانی صورت می گیرد که فرد در روابط خود با همسرش دچار نقص و کمبود باشد. و در واقع منظور این است که طرف مقابل این نیاز ها را ارضا نکند. وقتی فرد فکر می کند که ازدواج و زندگی زناشویی مانع رشد و گسترش خود او می شود یا در رابطه موجود ، احساس امنیت عاطفی و صمیمیت و بسیاری از نیاز های مهم دیگر که باید از سوی همسر رفع شوند، ارضا نمی شود، در این صورت روابط فرازناشویی دارای پتانسیل خوب برای دستاوردهای مثبت نظیر رشد، تحول فردی، ارضای نیاز ها و .... ادراک می شود. یعنی همه ی مواردی که رابطه ی فعلی قادر به فراهم ساختن آن ها نیست و فرد با خیانت این یاز ها را از فرد دیگر دریافت می کند و در نتیجه به آن فرد سوم جذب می شود.

نظریه دلبستگی:

از نظریه های مهم دیگر در این زمینه نظریه دلبستگی است و افراد دارای سبک های دلبستگی متفاوتی هستند و که افرادی که دارای سبک دلبستگی نا ایمن باشند، در مقایسه با افراد ایمن بیشتر مستعد خیانت کردن هستند. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه مشاوره خانواده می تواند سودمند باشد.


اختلالات شخصیت:

بر اساس مطالعات روانشناسی اختلالات شخصیت نیز می تواند با وقوع خیانت رابطه داشته باشد. بر این اساس افراد مبتلا به اختلال شخصیت ضد اجتماعی از آن جایی که به دنبال لذت افراطی هستند و تکانشگری و فقدان احساس گناه و اضطراب در آن ها وجود دارد باعث بروز خیانت می شود. افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی از آن جایی که حساسیت افراطی به طرد شدن دارند و تمایل به روابط جنسی دیگر دارد احتمال بروز خیانت را افزایش می دهد و افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی و افراد مبتلا به اختلال شخصیت خود شیفته به احتمال بیشتری درگیر با خیانت می شوند. 

عوامل روانشناختی خاص:

بر اساس مطالعات روانشناسی برخی از عوامل روانشناختی هستند که افراد در زدگی خود با آن ها ماجه خواهند شد و به دلیل بسیاری از مسائل ممکن است که افراد خیانت را انتخاب کنند. بحران میانسالی، عشق پیری، آشیانه ی خالی، بحران بی معنایی.

تاثیر رسانه:

بنا براین دیدگاه، در شکل گیری راه ها و نگرش های مشترک ، رسانه ها نقش مهمی دارند. طبق این دیدگاه، رسانه ها گرایش دارد که از واقعیات اجتماعی روایت های یکسان و مورد قبول همه ایجاد کند و در نهایت می تواند مخاطبان خود را سازگار با این روایت ها کند.