شاید این سوال برای شما پیش آمده باشد که آیا رفتارهای شما در رابطه‌ی فعلی یا گذشته‌تان سمی بوده‌اند؟ در این مقاله قصد داریم تا به بررسی این موضوع بپردازیم و به شما کمک کنیم تا اگر رفتار سمی در روابط خود داشته‌اید، آن را شناسایی کرده و تغییر دهید.
2. تعریف رفتار سمی در رابطه
رفتار سمی به مجموعه‌ای از اعمال، گفتارها و نگرش‌هایی گفته می‌شود که به طور مداوم باعث آسیب روانی، عاطفی یا حتی فیزیکی به شریک زندگی و در نهایت به رابطه می‌شود. این رفتارها می‌توانند به مرور زمان تاثیرات مخربی بر اعتماد، ارتباط و سلامت روانی هر دو طرف رابطه داشته باشند. در زیر به برخی از رایج‌ترین انواع رفتارهای سمی اشاره می‌کنیم:
کنترل‌گری: مشاور ازدواج می گوید یکی از بارزترین نشانه‌های رفتار سمی، تلاش برای کنترل و نظارت بر هر جنبه‌ای از زندگی شریک زندگی است. این کنترل‌گری می‌تواند به صورت محدود کردن روابط اجتماعی، نظارت بر ارتباطات دیجیتال، یا حتی تعیین تکلیف برای تصمیمات روزمره شریک زندگی بروز کند. افراد کنترل‌گر معمولاً به دنبال اعمال قدرت و سلطه بر دیگری هستند و این رفتارها می‌تواند احساس محدودیت و زندانی بودن را در طرف مقابل ایجاد کند.
انتقاد مخرب: انتقاد سازنده می‌تواند به بهبود رابطه کمک کند، اما انتقاد مخرب تنها به تضعیف اعتماد به نفس و عزت نفس شریک زندگی منجر می‌شود. این نوع انتقاد معمولاً به شکلی غیرسازنده و توهین‌آمیز ارائه می‌شود و به جای تمرکز بر رفتار یا عمل خاص، شخصیت و هویت فرد را هدف قرار می‌دهد. چنین انتقادهایی می‌توانند به مرور زمان احساس بی‌ارزشی و نارضایتی عمیق در شریک زندگی ایجاد کنند.
پرخاشگری و عصبانیت: بروز مداوم عصبانیت و پرخاشگری نیز از دیگر نشانه‌های رفتار سمی است.روانشناس خانواده تاکید دارد این رفتار می‌تواند شامل فریاد زدن، توهین کردن، تهدید کردن یا حتی خشونت فیزیکی باشد. چنین واکنش‌هایی به هر موضوع کوچکی می‌تواند فضای رابطه را پرتنش و ناراحت‌کننده کند و احساس امنیت و آرامش را از هر دو طرف رابطه بگیرد.
منزوی کردن: رفتارهایی که باعث انزوای اجتماعی شریک زندگی می‌شوند نیز می‌توانند به عنوان رفتار سمی شناخته شوند. این شامل جلوگیری از ارتباطات خانوادگی و دوستانه، محدود کردن دسترسی به منابع حمایتی و ایجاد احساس تنهایی و جدایی در شریک زندگی است.
نادیده گرفتن احساسات و نیازها: یکی دیگر از رفتارهای سمی، نادیده گرفتن و بی‌توجهی به احساسات، نیازها و خواسته‌های شریک زندگی است. این رفتار می‌تواند به صورت عمدی یا غیرعمدی رخ دهد و باعث می‌شود که فرد مقابل احساس کند که ارزش و اهمیتی در رابطه ندارد.
دروغ‌گویی و خیانت: عدم صداقت و خیانت نیز می‌توانند به شدت به رابطه آسیب بزنند. از منظر مرکز روانشناسی دروغ گفتن به شریک زندگی یا خیانت به او اعتماد را از بین می‌برد و باعث می‌شود که رابطه به مرور زمان فروپاشی شود.
رفتارهای سمی می‌توانند از دلایل مختلفی نشأت بگیرند، از جمله تجربه‌های کودکی، مسائل روانی، یا حتی الگوهای رفتاری که در طول زمان در فرد نهادینه شده‌اند. شناخت این رفتارها و درک تاثیرات مخرب آنها اولین قدم برای تغییر و بهبود رابطه است. اگر شما یا شریک زندگی‌تان متوجه شدید که چنین رفتارهایی در رابطه وجود دارد، می‌توانید با استفاده از راهکارهای مناسب و در صورت لزوم مشاوره حرفه‌ای، بهبود یابید و رابطه سالم‌تری بسازید.
3. نشانه‌های رفتار سمی
یکی از نشانه‌های واضح رفتار سمی، پرخاشگری و عصبانیت مداوم است. اگر به راحتی عصبانی می‌شوید و در برابر مسائل کوچک واکنش‌های تند نشان می‌دهید، ممکن است رفتار سمی داشته باشید. مشاور ازدواج می گوید کنترل‌گری نیز یکی دیگر از نشانه‌های رفتار سمی است. اگر سعی می‌کنید هر جنبه‌ای از زندگی شریک خود را کنترل کنید و به او آزادی عمل نمی‌دهید، این می‌تواند نشانه‌ای از رفتار سمی باشد. انتقاد مخرب که باعث کاهش اعتماد به نفس و عزت نفس شریک زندگی می‌شود نیز از نشانه‌های رفتار سمی است. این نوع انتقادات معمولاً سازنده نیستند و تنها به تخریب شخصیت فرد مقابل می‌پردازند.
4. دلایل رفتار سمی
گاهی اوقات مسائل شخصی نظیر کمبود اعتماد به نفس و خودکم‌بینی می‌تواند منجر به رفتار سمی در رابطه شود. مشکلات روانی مانند افسردگی، اضطراب، و اختلالات شخصیتی نیز می‌توانند در ایجاد رفتار سمی نقش داشته باشند. الگوهای رفتاری که از خانواده و محیط کودکی آموخته‌اید نیز می‌توانند در رفتارهای سمی شما تاثیرگذار باشند. اگر در محیطی بزرگ شده‌اید که در آن کنترل‌گری یا پرخاشگری رایج بوده، احتمالاً این رفتارها را در روابط خود نیز تکرار می‌کنید.
5. اثرات رفتار سمی بر رابطه
رفتار سمی می‌تواند باعث کاهش اعتماد بین شما و شریک زندگی‌تان شود. مطالعات مرکز روانشناسی نشان می دهد زمانی که همیشه نگران هستید که چه واکنشی نشان خواهید داد، اعتماد به مرور زمان از بین می‌رود. رفتارهای سمی باعث می‌شوند که ارتباط موثر بین شما و شریک زندگی‌تان کاهش یابد و در نتیجه، مشکلات بیشتری در رابطه بروز کند. این رفتارها نه تنها بر سلامت روانی شریک زندگی شما، بلکه بر سلامت روانی خود شما نیز تاثیر منفی می‌گذارند و می‌توانند منجر به ایجاد مشکلات روانی جدی شوند.
6. چگونه رفتار سمی را شناسایی کنیم
برای شناسایی رفتار سمی در خود، باید به بازخوردهای شریک زندگی و احساسات خود توجه کنید. اگر دائماً احساس ناراحتی، استرس یا خشم می‌کنید و شریک زندگی‌تان نیز همین احساسات را دارد، احتمالاً رفتار سمی دارید. همچنین، مشاهده تغییرات در رفتار و روحیه شریک زندگی نیز می‌تواند نشان‌دهنده وجود رفتارهای سمی باشد.
7. راهکارهای مقابله با رفتار سمی
اولین قدم برای مقابله با رفتار سمی، شناخت و قبول آن است. باید با خود صادق باشید و قبول کنید که رفتارهای شما نیاز به تغییر دارند. مراجعه به مشاور یا روانشناس می‌تواند به شما کمک کند تا دلایل رفتار سمی خود را بشناسید و راه‌های بهتری برای مدیریت احساسات و رفتارهای خود پیدا کنید. یادگیری مهارت‌های ارتباط موثر می‌تواند به کاهش رفتارهای سمی کمک کند. با یادگیری چگونه با شریک زندگی خود به طور باز و صادقانه صحبت کنید، می‌توانید از بروز تنش‌های غیرضروری جلوگیری کنید.
8. نتیجه‌گیری روانشناس خانواده
در نهایت، مهم است که به خود و روابط خود توجه کنید. اگر رفتارهای سمی دارید، باید تلاش کنید تا آنها را تغییر دهید و روابط سالم‌تری بسازید. به یاد داشته باشید که هیچ‌کس کامل نیست و همه ما می‌توانیم از اشتباهات خود بیاموزیم و بهتر شویم.
دیدگاه خود را بنویسید