آیا تاکنون متوجه شده‌اید که نوجوانان امروزی بیشتر وقت خود را در فضای مجازی می‌گذرانند تا در جمع‌های واقعی؟ شاید دیده باشید که وقتی به یک مهمانی خانوادگی می‌روید، نوجوانان به جای صحبت کردن با دیگران، درگیر تلفن‌های همراه خود هستند. این رفتار ممکن است نشانه‌ای از چیزی فراتر از علاقه به تکنولوژی باشد؛ شاید آنها از اضطراب اجتماعی رنج می‌برند. اضطراب اجتماعی، نوعی اختلال روانی است که فرد را از تعامل با دیگران نگران و مضطرب می‌کند.
نشانه‌های اضطراب اجتماعی در نوجوانان
از دیدگاه روانشناس نوجوان نوجوانی سنی است که فرد به طور طبیعی به دنبال پیدا کردن جایگاه خود در جامعه است. اما وقتی این فرایند با اضطراب اجتماعی همراه شود، مشکلات زیادی به وجود می‌آید. نشانه‌های اضطراب اجتماعی در نوجوانان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
• ترس از قضاوت شدن توسط دیگران
• اجتناب از موقعیت‌های اجتماعی
• احساس ناراحتی در جمع‌ها
• مشکل در برقراری ارتباط چشمی
• تپش قلب و عرق کردن در موقعیت‌های اجتماعی
تفاوت اضطراب اجتماعی با خجالتی بودن
بسیاری از افراد فکر می‌کنند که اضطراب اجتماعی همان خجالتی بودن است، اما این دو مفهوم با یکدیگر تفاوت دارند. فرد خجالتی ممکن است در ابتدا از تعاملات اجتماعی دوری کند، اما به مرور زمان و با آشنا شدن با محیط، راحت‌تر ارتباط برقرار می‌کند. در مقابل، فردی که اضطراب اجتماعی دارد، حتی پس از گذشت زمان نیز همچنان از تعاملات اجتماعی می‌ترسد و احساس ناراحتی می‌کند.
علل اضطراب اجتماعی در نسل جدید
حال این سؤال پیش می‌آید که چرا نسل جدید بیشتر از نسل‌های قبلی دچار اضطراب اجتماعی است؟ مشاور روانشناس می گوید عوامل متعددی می‌توانند در این امر دخیل باشند که در ادامه به بررسی مهم‌ترین آنها می‌پردازیم.
تأثیر رسانه‌های اجتماعی
رسانه‌های اجتماعی یکی از بزرگ‌ترین دلایل افزایش اضطراب اجتماعی در نوجوانان است. در دنیای مجازی، همه تلاش می‌کنند تا بهترین نسخه از خود را نشان دهند. این موضوع باعث می‌شود نوجوانان مدام خود را با دیگران مقایسه کرده و احساس کنند که به اندازه کافی خوب نیستند. به همین دلیل، ترس از قضاوت و انتقاد در دنیای واقعی افزایش می‌یابد.
فشارهای اجتماعی و انتظارات بالا
نوجوانان امروزی با فشارهای زیادی روبه‌رو هستند. از یک طرف والدین و معلمان از آنها انتظار موفقیت دارند و از طرف دیگر، همسالان آنها نیز از لحاظ ظاهری و رفتاری به استانداردهای غیرواقعی پایبند هستند. این فشارها می‌تواند موجب اضطراب شدید در موقعیت‌های اجتماعی شود.
کمبود مهارت‌های ارتباطی واقعی
هر چه زمان بیشتری در فضای مجازی سپری شود، فرصت‌های تمرین مهارت‌های ارتباطی در دنیای واقعی کاهش می‌یابد. به همین دلیل، نوجوانان هنگام برخورد با موقعیت‌های واقعی، احساس ناراحتی و اضطراب می‌کنند.
نقش والدین در ایجاد اضطراب اجتماعی
مطالعات مرکز مشاوره خانواده نشان می دهد والدین نقش مهمی در شکل‌گیری شخصیت و رفتارهای اجتماعی نوجوانان دارند. گاهی اوقات، سبک‌های فرزندپروری نامناسب می‌تواند به بروز اضطراب اجتماعی در نوجوانان منجر شود.
شیوه‌های فرزندپروری سختگیرانه
برخی والدین بیش از حد سختگیر هستند و همیشه از فرزندان خود انتظار دارند که بی‌عیب و نقص باشند. این طرز فکر باعث می‌شود نوجوان احساس کند که باید همیشه کامل باشد و کوچک‌ترین اشتباه، باعث شرمساری او خواهد شد.
چگونه والدین می‌توانند کمک کنند؟
اگر والدین به رفتارهای فرزند خود دقت کنند و متوجه نشانه‌های اضطراب اجتماعی شوند، می‌توانند نقش مهمی در کمک به او داشته باشند. روانشناس نوجوان تاکید دارد والدین می‌توانند با ایجاد فضایی امن و بدون قضاوت، به فرزند خود اجازه دهند که بدون ترس از اشتباه، تجربه‌های جدیدی کسب کند.
راهکارهای مقابله با اضطراب اجتماعی در نوجوانان
خوشبختانه راهکارهای متعددی برای مقابله با اضطراب اجتماعی وجود دارد که می‌تواند به نوجوانان کمک کند تا راحت‌تر با این مشکل کنار بیایند.
تقویت مهارت‌های ارتباطی
یکی از بهترین روش‌ها از دیدگاه مشاور روانشناس برای کاهش اضطراب اجتماعی، تقویت مهارت‌های ارتباطی است. والدین می‌توانند با تشویق فرزندان خود به شرکت در فعالیت‌های گروهی، به آنها کمک کنند تا مهارت‌های اجتماعی خود را تقویت کنند.
مدیریت استرس و اضطراب
آموزش روش‌های مدیریت استرس، مانند تنفس عمیق، مدیتیشن و تمرین‌های آرامش‌بخش می‌تواند در کاهش اضطراب اجتماعی بسیار مؤثر باشد.
تشویق به تعاملات واقعی
نوجوانانی که بیشتر وقت خود را در دنیای مجازی می‌گذرانند، به مرور زمان از تعاملات واقعی دور می‌شوند. والدین باید فرزندان خود را به تعاملات واقعی تشویق کنند و فرصت‌های بیشتری برای ارتباطات حضوری فراهم کنند.
نقش مشاوره و روان‌درمانی
در برخی موارد، اضطراب اجتماعی به قدری شدید است که به تنهایی قابل مدیریت نیست. در این شرایط، مراجعه به یک مشاور یا روان‌درمانگر می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد.
روش‌های درمانی رایج برای اضطراب اجتماعی
مشاوره و روان‌درمانی، از بهترین و مؤثرترین روش‌ها برای درمان اضطراب اجتماعی در نوجوانان هستند. در ادامه به برخی از روش‌های رایج درمانی اشاره می‌کنیم:
روان‌درمانی شناختی-رفتاری (CBT)
CBT یکی از شناخته‌شده‌ترین روش‌های درمان اضطراب اجتماعی است. این روش به نوجوانان کمک می‌کند تا افکار منفی خود را شناسایی کرده و آنها را با افکار منطقی جایگزین کنند. همچنین، این درمان شامل تمرین‌های عملی برای مواجهه با موقعیت‌های اجتماعی است که به تدریج اضطراب را کاهش می‌دهد.
دارودرمانی
در مواردی که اضطراب اجتماعی شدید باشد و تأثیر زیادی بر زندگی روزمره نوجوان بگذارد، روان‌پزشک ممکن است دارودرمانی را پیشنهاد کند. این داروها معمولاً شامل داروهای ضداضطراب و ضدافسردگی هستند که به تنظیم مواد شیمیایی مغز کمک می‌کنند.
گروه‌درمانی
شرکت در گروه‌های درمانی نیز می‌تواند برای نوجوانانی که از اضطراب اجتماعی رنج می‌برند، بسیار مفید باشد. در این جلسات، نوجوانان با افرادی مواجه می‌شوند که مشکلات مشابهی دارند و این مسئله باعث می‌شود احساس تنهایی کمتری داشته باشند.
چگونه می‌توان از بروز اضطراب اجتماعی در نوجوانان پیشگیری کرد؟
پیشگیری همیشه بهتر از درمان است. والدین و مربیان می‌توانند با ایجاد محیطی امن و حمایت‌گرانه به کاهش احتمال بروز اضطراب اجتماعی در نوجوانان کمک کنند. در ادامه، به برخی از راهکارهای پیشگیرانه اشاره می‌کنیم:
ایجاد فضای ارتباطی باز در خانواده
وقتی نوجوان احساس کند که می‌تواند آزادانه و بدون ترس از قضاوت با والدین خود صحبت کند، اعتماد به نفس او در تعاملات اجتماعی افزایش می‌یابد.
تشویق به فعالیت‌های گروهی
فعالیت‌های گروهی مانند ورزش‌های تیمی، کلاس‌های هنری و پروژه‌های گروهی به نوجوانان کمک می‌کند تا مهارت‌های اجتماعی خود را تقویت کنند و از تعاملات اجتماعی لذت ببرند.
آموزش پذیرش شکست
والدین باید به فرزندان خود بیاموزند که شکست بخشی از زندگی است و همه انسان‌ها اشتباه می‌کنند. این طرز فکر باعث می‌شود نوجوانان در موقعیت‌های اجتماعی کمتر احساس ترس و اضطراب کنند.
نتیجه‌گیری مرکز مشاوره خانواده
از منظر مرکز مشاوره خانواده اضطراب اجتماعی در نوجوانان، مسئله‌ای جدی است که می‌تواند تأثیرات منفی زیادی بر زندگی آنها بگذارد. اما با آگاهی، حمایت والدین و استفاده از روش‌های مناسب درمانی، می‌توان این مشکل را کنترل کرد. نسل جدید به دلیل مواجهه بیشتر با دنیای مجازی و فشارهای اجتماعی خاص، بیش از هر زمان دیگری با این مشکل روبه‌رو است. اگر به موقع به این موضوع پرداخته شود، می‌توان به نوجوانان کمک کرد تا تعاملات اجتماعی سالم‌تر و بهتری داشته باشند.
دیدگاه خود را بنویسید