ولع غذایی روانی یکی از پیچیده‌ترین و در عین حال رایج‌ترین جنبه‌های ولع غذایی است. این نوع ولع بیشتر به احساسات، حالات روحی و ذهنی فرد بستگی دارد و می‌تواند تأثیرات عمیقی بر روی عادات غذایی و سلامتی او داشته باشد. برخلاف ولع غذایی فیزیکی که به نیازهای تغذیه‌ای بدن مرتبط است، ولع غذایی روانی ناشی از نیازهای احساسی و روانی فرد است که اغلب به اشتباه با گرسنگی واقعی اشتباه گرفته می‌شود.
ولع غذایی روانی چیست؟
ولع غذایی روانی زمانی رخ می‌دهد که فرد بدون نیاز واقعی به غذا، احساس می‌کند که باید چیزی بخورد. این ولع معمولاً به دلیل عوامل روانی مانند استرس، افسردگی، اضطراب، خستگی یا حتی بی‌حوصلگی به وجود می‌آید. در این مواقع، فرد به غذا به عنوان یک راه‌حل برای فرار از احساسات ناخوشایند خود روی می‌آورد.
خوردن احساسی و ولع غذایی
خوردن احساسی زمانی رخ می‌دهد که فرد برای فرار از احساسات ناخوشایند به غذا پناه می‌برد. مشاور می گوید این نوع خوردن اغلب به ولع غذایی روانی مرتبط است و می‌تواند به عادت‌هایی ناسالم منجر شود. زمانی که فرد در حالت استرس یا افسردگی قرار دارد، احتمالاً به سمت غذاهایی می‌رود که به طور موقت احساس بهتری به او بدهند.
تأثیرات هورمونی بر ولع غذایی
هورمون‌ها نقش مهمی در ایجاد ولع غذایی دارند. برای مثال، در دوران پریود یا بارداری، زنان ممکن است دچار ولع‌های غذایی خاصی شوند که ناشی از تغییرات هورمونی در بدن است. این تغییرات هورمونی می‌تواند تمایل به غذاهای شیرین یا شور را افزایش دهد.
کمبود مواد مغذی و ولع غذایی
بدن شما گاهی به دلیل کمبود مواد مغذی خاصی، ولع غذایی را ایجاد می‌کند. به عنوان مثال، کمبود آهن ممکن است باعث ولع به گوشت قرمز یا سبزیجات برگدار شود. این ولع‌ها در واقع تلاشی از سوی بدن برای تأمین نیازهای تغذیه‌ای خود هستند.
استرس و ولع غذایی
استرس یکی از بزرگ‌ترین عوامل محرک ولع غذایی است. زمانی که فرد تحت استرس قرار دارد، بدن به طور طبیعی به دنبال راه‌هایی برای کاهش این استرس می‌گردد. یکی از این راه‌ها ممکن است خوردن غذاهای پرکالری و شیرین باشد که به طور موقت حس آرامش به فرد می‌دهد.
دلایل ولع غذایی روانی
دلایل ولع غذایی روانی می‌تواند بسیار متفاوت و پیچیده باشد، اما معمولاً به چند عامل اصلی بازمی‌گردد:
1. استرس و اضطراب
استرس و اضطراب از جمله مهم‌ترین عوامل محرک ولع غذایی روانی هستند.طبق مطالعات مطب مشاوره وقتی فرد تحت استرس قرار دارد، بدن به دنبال راه‌هایی برای کاهش این تنش می‌گردد. یکی از این راه‌ها، خوردن غذاهایی است که احساس لذت و آرامش موقتی ایجاد می‌کنند. به ویژه غذاهای پرکالری، شیرین یا چرب مانند شکلات، بستنی یا فست فود می‌توانند به طور موقت سطح هورمون‌های استرس را کاهش دهند و حس بهتری به فرد بدهند.
2. افسردگی و احساس تنهایی
افرادی که از افسردگی رنج می‌برند یا احساس تنهایی می‌کنند، ممکن است به خوردن غذا به عنوان یک راه‌حل برای پر کردن خلأهای احساسی خود روی بیاورند. غذا می‌تواند به طور موقت حس خوبی به آنها بدهد و احساسات منفی را سرکوب کند. اما این راه‌حل معمولاً موقتی است و در بلندمدت می‌تواند به مشکلات بیشتری مانند اضافه وزن و احساس گناه منجر شود.
3. عادت‌های غذایی نامناسب
بسیاری از افراد به دلیل عادت‌های غذایی نادرست، دچار ولع غذایی روانی می‌شوند. برای مثال، خوردن در هنگام تماشای تلویزیون یا کار با کامپیوتر می‌تواند منجر به مصرف بیش از حد غذا و ایجاد ولع‌های غذایی غیرضروری شود. این عادت‌ها به مرور زمان می‌توانند به رفتارهای ناسالم غذایی منجر شوند که کنترل آنها بسیار دشوار است.
4. کمبود خواب
کمبود خواب نیز می‌تواند به ولع غذایی روانی منجر شود.دکتر مشاور خانواده تاکید دارد وقتی بدن به اندازه کافی استراحت نمی‌کند، سطح هورمون‌های تنظیم‌کننده اشتها مانند گرلین و لپتین به هم می‌ریزد. این امر می‌تواند باعث افزایش اشتها و ولع به غذاهای پرکالری شود.
تأثیرات روانی شکلات و غذاهای شیرین
شکلات و غذاهای شیرین به دلیل ترکیباتی مانند قند و کافئین می‌توانند تأثیرات روانی خاصی بر مغز داشته باشند. این غذاها می‌توانند باعث افزایش سطح اندورفین‌ها و سروتونین در مغز شوند که حس خوشایندی را در فرد ایجاد می‌کند. به همین دلیل، بسیاری از افراد در شرایط استرس‌زا یا ناراحتی به شکلات یا شیرینی‌ها روی می‌آورند تا به طور موقت حال خود را بهتر کنند.
راهکارهای مدیریت ولع غذایی روانی
مقابله با ولع غذایی روانی نیازمند آگاهی و تمرین‌های مستمر است. در اینجا چند راهکار برای مدیریت بهتر این نوع ولع ارائه شده است:
1. شناسایی محرک‌ها
اولین گام برای مدیریت ولع غذایی روانی، شناسایی محرک‌هایی است که باعث ایجاد این ولع‌ها می‌شوند. برای مثال، ممکن است متوجه شوید که هنگام استرس شدید یا پس از یک روز پرتنش، تمایل بیشتری به خوردن دارید. با شناسایی این محرک‌ها، می‌توانید راهکارهای جایگزینی برای مقابله با آنها پیدا کنید.
2. تمرین‌های آرام‌سازی
تمرین‌های آرام‌سازی مانند مدیتیشن، یوگا، یا تنفس عمیق می‌توانند به کاهش استرس و اضطراب کمک کنند و در نتیجه ولع غذایی روانی را کاهش دهند. این تمرین‌ها به شما کمک می‌کنند تا ذهن خود را آرام کنید و به جای اینکه به غذا پناه ببرید، راه‌های سالم‌تری برای مدیریت احساسات خود بیابید.
3. خوردن آگاهانه
خوردن آگاهانه به معنای توجه کامل به غذا و تجربه خوردن است. این تکنیک به شما کمک می‌کند تا بهتر از نیازهای واقعی بدن خود آگاه شوید و از پرخوری ناشی از ولع غذایی روانی جلوگیری کنید. هنگام خوردن، به مزه، بو و بافت غذا توجه کنید و از خوردن بی‌دلیل اجتناب کنید.
4. جایگزین‌های سالم
هنگام مواجهه با ولع غذایی روانی، سعی کنید به جای انتخاب غذاهای ناسالم، به گزینه‌های سالم‌تر روی بیاورید. برای مثال، می‌توانید به جای خوردن شکلات، یک عدد میوه یا یک مشت آجیل مصرف کنید. این تغییرات کوچک می‌تواند به شما کمک کند تا هم ولع غذایی خود را مدیریت کنید و هم بدن خود را در مسیر سالمی نگه دارید.
5. خواب کافی
خواب کافی و با کیفیت نقش مهمی در تنظیم هورمون‌های اشتها و کاهش ولع غذایی دارد. سعی کنید هر شب حداقل ۷ تا ۸ ساعت خواب با کیفیت داشته باشید تا از بروز ولع‌های غذایی روانی جلوگیری کنید.
نتیجه‌گیری: روان و بدن در تعادل از نظر مشاور
مشاور می گوید ولع غذایی روانی نشان‌دهنده‌ی نیازهای احساسی و روانی است که اغلب با نیازهای فیزیکی بدن اشتباه گرفته می‌شود. مشاور می گوید با درک بهتر این نوع ولع و شناسایی عواملی که به آن دامن می‌زنند، می‌توانید به روشی سالم‌تر و مؤثرتر با آن مقابله کنید. به یاد داشته باشید که ذهن و بدن شما در یک ارتباط تنگاتنگ با یکدیگر قرار دارند، و مراقبت از هر دوی آنها به شما کمک می‌کند تا زندگی سالم‌تر و متعادل‌تری داشته باشید.
دیدگاه خود را بنویسید