تربیت شدن توسط والدین سمی یکی از سخت‌ترین تجربیات زندگی است. شاید این نوع تربیت در کودکی کمتر درک شود، اما با گذر زمان آثار آن به وضوح دیده می‌شود. والدین سمی ممکن است با رفتارهای کنترل‌گرایانه، انتقادات مداوم یا بی‌اعتنایی به نیازهای عاطفی فرزندان، تأثیرات عمیقی بر روان و زندگی آن‌ها بگذارند. در این مقاله به بررسی جزئیات این موضوع و راه‌های مقابله با آن می‌پردازیم.
والدین سمی چه کسانی هستند؟
والدین سمی کسانی هستند که به‌جای حمایت و عشق، رفتارهایی از خود نشان می‌دهند که به سلامت روانی و عاطفی فرزندان آسیب می‌زند. از منظر روانشناس خانواده خوب این والدین معمولاً رفتارهایی چون کنترل بیش‌ازحد، تحقیر، عدم همدردی و بی‌توجهی به احساسات فرزندان از خود بروز می‌دهند. آن‌ها ممکن است در نقش پدر و مادر، همواره به دنبال کنترل کامل زندگی فرزندانشان باشند و هرگونه خطا یا اشتباهی را با سرزنش و انتقاد همراه کنند.
نشانه‌های داشتن والدین سمی
اگر شما با والدین سمی بزرگ شده‌اید، احتمالاً نشانه‌های زیر برایتان آشنا است:
کنترل‌گری بیش از حد: والدین سمی تمایل دارند تا همه جنبه‌های زندگی شما را کنترل کنند، حتی اگر بزرگسال شده باشید.
انتقاد دائمی: بهترین مشاور می گوید هیچ کاری به نظر آن‌ها درست نیست و شما همواره مورد انتقاد قرار می‌گیرید.
عدم پذیرش موفقیت‌ها: حتی اگر در کاری موفق شوید، والدین سمی کمتر آن را می‌پذیرند و بیشتر به دنبال اشتباهات هستند.
رفتارهای ناپایدار عاطفی: ممکن است یک روز شما را دوست داشته باشند و روز بعد شما را نادیده بگیرند.
اثرات بلندمدت تربیت سمی بر روان
بزرگ شدن با والدین سمی می‌تواند تأثیرات بلندمدتی بر روان افراد داشته باشد. برخی از این اثرات شامل:
اعتماد به نفس پایین: با انتقادهای مداوم و بی‌توجهی به موفقیت‌ها، بسیاری از افرادی که با والدین سمی بزرگ شده‌اند، اعتماد به نفس پایین دارند.
اضطراب و افسردگی: احساس نادیده گرفته شدن یا بی‌ارزش بودن می‌تواند منجر به مشکلات روانی مانند اضطراب و افسردگی شود.
مشکلات در روابط: تربیت سمی باعث می‌شود افراد در برقراری روابط سالم مشکل داشته باشند و اغلب در رابطه‌های سمی گیر بیفتند.
چگونه والدین سمی رفتار می‌کنند؟
والدین سمی ممکن است رفتارهای مختلفی از خود نشان دهند که برخی از رایج‌ترین آن‌ها از منظر مطب روانشناسی عبارتند از:
نادیده گرفتن نیازهای عاطفی: والدین سمی به‌جای توجه به احساسات فرزندانشان، آن‌ها را نادیده می‌گیرند و باعث می‌شوند فرزند احساس تنهایی کند.
دستکاری عاطفی: آن‌ها ممکن است از احساسات شما علیه خودتان استفاده کنند تا شما را تحت کنترل داشته باشند.
سرزنش‌های غیرمنطقی: آن‌ها ممکن است شما را برای چیزهایی که کنترلش را ندارید، سرزنش کنند و شما را مسئول هر مشکلی بدانند.
تأثیر والدین سمی بر خودآگاهی و خودشناسی
یکی از تأثیرات بزرگ تربیت سمی، کاهش خودآگاهی است. وقتی فردی همیشه تحت کنترل و انتقاد قرار می‌گیرد، ممکن است از شناختن خود واقعی و درک نیازها و خواسته‌هایش دور بماند. این مشکل می‌تواند در بزرگسالی نیز ادامه داشته باشد و باعث شود افراد در انتخاب مسیرهای زندگی خود دچار سردرگمی شوند.
مقابله با والدین سمی در بزرگسالی
اگر شما با والدین سمی بزرگ شده‌اید، ممکن است فکر کنید هیچ راهی برای فرار از این وضعیت وجود ندارد. اما حقیقت این است که شما می‌توانید کنترل زندگی خود را به دست بگیرید. در اینجا چند راهکار برای مقابله با والدین سمی در بزرگسالی آمده است:
۱. تعیین مرزهای مشخص
مهم است که مرزهای مشخصی با والدین سمی خود تعیین کنید. مثلاً می‌توانید تصمیم بگیرید که چه زمان‌هایی با آن‌ها در ارتباط باشید یا چه مسائلی را با آن‌ها مطرح نکنید. تعیین این مرزها می‌تواند به شما کمک کند تا کنترل بیشتری بر روابط خود داشته باشید.
۲. پذیرش اینکه آن‌ها تغییر نخواهند کرد
یکی از سخت‌ترین چیزها برای درک این است که والدین سمی احتمالاً تغییر نخواهند کرد.روانشناس خانواده خوب به‌جای انتظار برای تغییر آن‌ها، بهتر است روی بهبود خودتان تمرکز کنید.
۳. کار روی سلامت روانی خودتان
با کمک گرفتن از یک مشاور یا روانشناس، می‌توانید به سلامت روانی خود توجه بیشتری کنید و راهکارهایی برای مقابله با اثرات تربیت سمی پیدا کنید. تراپی می‌تواند به شما کمک کند تا الگوهای رفتاری ناسالم را شناسایی کرده و آن‌ها را تغییر دهید.
رهایی از اثرات والدین سمی
رهایی از اثرات والدین سمی ممکن است زمان‌بر باشد، اما با تلاش و آگاهی، این امر ممکن است. برخی از راه‌های پیشنهادی برای رهایی از این تأثیرات شامل موارد زیر است:
۱. پذیرش گذشته و تمرکز بر آینده
درک این نکته که نمی‌توانید گذشته را تغییر دهید، اما می‌توانید آینده را بسازید، یکی از مهم‌ترین گام‌هاست.دکتر مشاور می گوید با پذیرش تجربه‌های گذشته، می‌توانید روی ساختن یک زندگی بهتر تمرکز کنید.
۲. ایجاد شبکه حمایتی
داشتن دوستان و افراد حمایتی که به شما گوش می‌دهند و شما را بدون قضاوت حمایت می‌کنند، می‌تواند به شما کمک کند تا با اثرات والدین سمی بهتر مقابله کنید.
۳. مراقبت از خود
برای رهایی از اثرات تربیت سمی، باید از خودتان مراقبت کنید. این شامل مراقبت از جسم و روح، و همچنین توجه به نیازهای عاطفی و روانی‌تان است.
تأثیر والدین سمی بر روابط در بزرگسالی
روابط عاطفی در بزرگسالی به شدت تحت تأثیر تربیت سمی قرار می‌گیرند. افرادی که با والدین سمی بزرگ شده‌اند، ممکن است به دلیل تجربیات منفی گذشته به دنبال روابطی باشند که در آن‌ها الگوهای سمی دوباره تکرار شوند. این الگوها می‌توانند شامل جذب به افراد کنترل‌گر یا کسانی باشند که دائماً انتقاد می‌کنند. همچنین، فرد ممکن است در ابراز احساسات خود مشکل داشته باشد، چرا که در کودکی یاد گرفته است که نیازهای عاطفی‌اش نادیده گرفته می‌شوند.
اهمیت خودآگاهی و رشد شخصی
یکی از مهم‌ترین گام‌ها برای رهایی از اثرات والدین سمی، افزایش خودآگاهی است. وقتی شما درک بهتری از خودتان و نیازهای عاطفی‌تان پیدا کنید، می‌توانید الگوهای رفتاری اشتباهی که از دوران کودکی به ارث برده‌اید را شناسایی کنید. به این ترتیب، می‌توانید تصمیمات بهتری در روابط خود بگیرید و از ورود به روابط ناسالم جلوگیری کنید.
پذیرش احساسات و عدم سرکوب آن‌ها
افرادی که با والدین سمی بزرگ شده‌اند، ممکن است یاد گرفته باشند که احساسات خود را سرکوب کنند. والدین سمی معمولاً به نیازها و احساسات فرزندان اهمیت نمی‌دهند و این باعث می‌شود که فرد به تدریج باور کند که احساساتش ارزشمند نیستند. برای رهایی از این الگو، مهم است که یاد بگیرید احساسات خود را بپذیرید و به آن‌ها اهمیت دهید. در فرآیند درمان و تراپی، یادگیری بیان احساسات به شیوه‌ای سالم می‌تواند به بهبود وضعیت روانی کمک زیادی کند.
چگونه می‌توانیم چرخه سمی را متوقف کنیم؟
یکی از دغدغه‌های اصلی افرادی که با والدین سمی بزرگ شده‌اند، این است که نگرانند خودشان نیز در آینده به والدینی سمی تبدیل شوند. این نگرانی کاملاً قابل درک است، اما با افزایش آگاهی و استفاده از روش‌های تربیتی سالم، می‌توانید این چرخه را متوقف کنید. آموزش مهارت‌های والدینی مثبت، تمرکز بر نیازهای عاطفی فرزندان و مراقبت از سلامت روانی خودتان از جمله اقداماتی است که می‌توانید انجام دهید تا از تکرار الگوهای سمی جلوگیری کنید.
نتیجه‌گیری نهایی مطب روانشناسی
در نهایت، هرچند که تربیت شدن توسط والدین سمی تجربه‌ای دشوار است، اما این تجربه به معنای پایان خوشبختی شما نیست. از منظر مطب روانشناسی شما می‌توانید با کار روی خودتان، بهبود الگوهای رفتاری و ایجاد روابط سالم‌تر، زندگی‌ای بهتر و شادتر داشته باشید. توانایی شما برای رهایی از اثرات والدین سمی کاملاً واقعی و دست‌یافتنی است. با تلاش مداوم، مراقبت از خود و بهره‌گیری از حمایت‌های لازم، می‌توانید مسیر زندگی خود را به سمت شادی و آرامش هدایت کنید.
دیدگاه خود را بنویسید