برای این که آگاهی بیشتری درباره مسائل و مشکلات کودکان و نوجوانان داشته باشیم ، باید نسبت به تحول بهنجار کودکان و نوجوانان اطلاعات کسب کنیم . زیرا که کودک پیوسته در حال تحول است و شناخت مراحل تخول بهنجار به درک بیشتر نابهنجاری های این سنین کمک می کند . طبق نظر بهترین مشاور کودکان رشد در کودکان به شکل جسمانی ، هیجانی ، شناختی و اجتماعی می باشد . به عبارت دیگر برای این که بدانیم فرزندانمان دارای مشکلات رفتاری می باشد یا نه بابد نسبت به تغییرات رشدی آن ها آگاه باشیم تا برای هر رفتار خود برچسب مشکل و نابهنجاری نزنیم .

دوره کودکی :

دوره ی کودکی را از نظر ویژگی های روان شناختی می توان به سه مرحله ی کودکی اولیه ، کودکی میانه و پایانی تقسیم کرد . 

کودکی اولیه :

این دوران از تولد تا دو سالگی می باشد .از بدو تولد ، نوزاد سر خود را به طرف صدا و هر چیزی که صورت او را لمس کند بر می گرداند . با صدا های بلند از جا می پرد و رفتار های بازتابی نشان می دهد . در اولین سال زندگی رشد جسمانی سریع است . رشد جسمانی در شش ماه اول سریع تر از بقیه سال های زندگی است و چگونگی رابطه ی مادر و کودک بسیار مهم است . مهم ترین مساله ی دو سال اول زندگی رشد شناختی کودک است . این رشد عبارت است از : چگونگی انطباق فردی کودک با شرایط دنیا ، چگونگی جمع آوری اطلاعات ، یادگیری مهارت های منطبق با سطح سنی و چگونگی حل مسئله . در این فرایند ها توجه ، حافظه ، یادگیری ، ادراک و توانایی تعمیم نقش به سزایی دارند . رشد شناختی بر سایر جنبه های رشد تاثیر می گذارد . این تاثیر به حدی است که در صورت وجود مشکلات شناختی و عدم درمان آن ، بروز مشکلات عاطفی و رفتاری و مشکلات تحصیلی را به دنبال خواهد داشت . در دوران کودکی اولیه تغییر در خصوصیات فیزیکی محیط توجه کودک را به خود جلب می کند و بنابراین حرکت اشیا ، تضاد رنگ ها ، نور و صدا های مختلف موجب جلب توجه می شود . بعد از شش ماهگی کودک می تواند بین اطلاعات قبلی و بعدی خود ارتباط بر قرار کند برای مثال اگر دیروز اسباب بازی به او بدهیم و فردایش همان اسباب بازی را در اختیارش قرار دهیم آن را به خاطر خواهد آورد .

کودکی میانی :

طبق نظر مشاوران بهترین مطب روانشناسی ایران این دوران از دو تا 7 سالگی می باشد . رشد جسمانی کمتر شده و کودک از راه سخن گفتن خواسته ها و سوال های خود را مطرح می کند و در بازی کردن از زندگی واقعی  ، والدین و سایر بچه ها تقلید می کند . احساسات اخلاقی در درون خانواده شکل می گیرد و درک آن ها از درست و نادرست با ارزیابی اعمال و تقسیم آن ها به خوب و بد آغاز می شود . 

کودکی پایانی :

این دوران از سنین هفت تا یازده سالگی می باشد . از آنجایی که آغاز این مرحله با ورود کودک به مدرسه همراه است و با شناخت دقیق فرایند های یادگیری ، امکان بهبود سیستم آموزشی برای دانش آموزان فراهم می شود . در این مرحله بازی و تعامل با دیگران ، امکان شنیدن نقطه نظر های دیگران و اندیشیدن درباره ی آن ها را فراهم می آورد . همین امر بروز تغییرات رفتاری در فرد را موجب می شود . کودک نقش جنسی خود را تثبیت می نماید و ترجیح می دهد با همسلان هم جنس خود بازی کند و می تواند روابط عاطفی و اجتماعی را بر قرار کند .

دوران نوجوان :

بلوغ از دوران مهم زندگی می باشد و تغییرات فیزیولوژیکی و روانی موجب بروز تحولات عمیق در فرد می شود . طبق نظر روانشناس خوب نوجوانان در این دوره فرد از لحاظ عاطفی نارس و شکننده و آسیب پذیر است . وجود تعارض های شدید درونی ، لزوم توجه بسیار به نوجوان را یاد آوری می کند . شناخت این تحولات از بروز مشکلات رفتاری و عاطفی جلوگیری می کند . عدم اطلاعات کافی از این دوره احتمال بروز مناقشات خانوادگی را افزایش می دهد . در این دوره فرد با چالش های بسیاری مواجه است . از یک سو باید با تغییرات درونی خود و از سوی دیگر با خانواده و گروه همسالان سازگار گردد . نوجوانی زمان بر انگیختگی و اضطراب ، رضایتمندی و نارضایتی ، اکتشاف و اغتشاش است و امید ها ، چالش ها ، ترس ها و موفقیت های نوجوان با خیالبافی و مبالغه همراه است . 

مرحله ی پیش نوجوانی که سر آغاز بحران ها است . شیوه های سازش یافتگی عقلی و عاطفی هنوز به طور کامل از شیوه های دوران کودکی جدا نشده اند ولی گسستن خود را آغاز کرده اند . مرحله ی در خود فرو رفتن که در برابر محیط خویش ، وضع مشخصی به خود گرفته و روش هایی را در بروز رفتار های خود در نظر می گیرد . به دلیل در خود فرو رفتن بیشترین نگرانی را برای والدین ایجاد می کند زیرا آن ها روابط خود را با فرزند گسسته می پندارند . مرحله ی از خود بیرون آمدن توجه و تمرکز نوجوان از درون متوجه بیرون می گردد . فرد فعال شده و با دیگران ارتباط بر قرار می کند که به منزله ی پایان یافتن بحران است . برای کسب اطلاعات و راهنمایی بیشتر می توان با تلفن بهترین روانشناس مرکز مشاوره انتخاب نو تماس بگیرید .